تاثیر tdcs بر افسردگی: آیا تحریک الکتریکی مغز برای درمان افسردگی تاثیر دارد؟

زندگی با افسردگی مداوم یا مزمن می‌تواند بسیار ناامید کننده باشد، به خصوص اگر چندین درمان را امتحان کرده و نتیجه مطلوبی به دست نیاورده باشید. یک نظرسنجی اخیر نشان داد که حتی با صحبت درمانی و داروها، تنها 46 درصد از بیماران بهبود کامل علائم خود را تجربه می‌کنند.

پیشرفت‌های جدید در علوم اعصاب، درک ما از مغز را تغییر داده و راه‌هایی را برای گزینه‌های درمانی جدید باز کرده است. یکی از درمان‌های امیدوارکننده، تحریک جمجمه‌ای است که از جریان‌های الکتریکی ملایم برای رهایی افراد از افسردگی استفاده می‌کند. این جریان‌ها در تحریک جمجمه‌ای از سیم‌کشی الکتریکی طبیعی مغز پشتیبانی می‌کنند و فعالیت سالم‌تر مغز را برای عملکرد بهتر تشویق می‌کنند.

در این مقاله قصد داریم در مورد تاثیر tdcs بر افسردگی صحبت کرده و تحریک الکتریکی مغز برای درمان افسردگی را بررسی کنیم.

تحریک ترانس کرانیال یا تحریک جمجمه‌ای (tdcs) چیست؟

تحریک ترانس کرانیال یک شکل ملایم و غیرتهاجمی از تحریک مغز است. این پروتکل شامل قرار دادن دو یا چند الکترود روی پوست سر و عبور جریان بسیار کم از آنها است. برای جلسات تحریک الکتریکی مغز نیازی به جراحی یا بیهوشی نیست و بیماران می‌توانند پس از درمان، روز خود را به حالت عادی از سر بگیرند.

بسیاری از مردم از وارد کردن جریان الکتریکی به مغز می‌ترسند که قابل درک است. با این حال، جریان مورد استفاده در تحریک جمجمه‌ای 400 برابر ملایم‌تر از جریان مورد استفاده در درمان تشنج الکتریکی (ECT) است و به طور کلی به خوبی قابل تحمل و ایمن است.

در نهایت، سه نوع مختلف تحریک جمجمه‌ای وجود دارد که تحریک جریان مستقیم (tDCS)، محبوب‌ترین است و به دنبال آن جریان متناوب (tACS) و تحریک نویز تصادفی (tRNS) قرار دارند.

برای اینکه بتوانیم تأثیر tdcs بر افسردگی را بهتر توضیح دهیم، بهتر است ابتدا با بیماری افسردگی مزمن آشنا شوید.

اختلال افسردگی چیست؟

در حالی که همه ما گهگاهی احساس غمگینی، بدخلقی یا ضعف می‌کنیم، برخی از افراد این احساسات را به شدت، برای مدت طولانی (هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها) و گاهی بدون هیچ دلیل آشکاری تجربه می‌کنند. افسردگی چیزی بیش از یک بد خلقی است، یک وضعیت جدی است که بر سلامت جسمی و روانی تأثیر می‌گذارد.

افسردگی بر نحوه تفکر، احساس و عمل افراد تأثیر می‌گذارد. افسردگی مدیریت را دشوارتر می‌کند و در تحصیل، کار و روابط اختلال ایجاد می‌کند. اگر فردی برای بیش از دو هفته، بیشتر اوقات احساس غمگینی، ناراحتی یا بدبختی داشته باشد یا علاقه یا لذت را در بیشتر فعالیت‌های معمول خود از دست داده باشد و همچنین چندین مورد از علائم و نشانه‌ها را در حداقل سه مورد تجربه کرده باشد، می‌توان گفت که از افسردگی رنج می‌برد. از علائمی موجود در لیست زیر مهم است که توجه داشته باشید، همه گاهی اوقات برخی از این علائم را تجربه می‌کنند و ممکن است لزوماً به این معنی نباشد که فرد افسرده است و به همین ترتیب، هر فردی که افسردگی را تجربه می‌کند، همه این علائم را نخواهد داشت.

فرد مبتلا به افسردگی ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• احساس غم
• احساس بدبختی
• احساس نارضایتی
• تحریک پذیری
• احساس گناهکار بودن
• حس ناامیدی
• فاقد اعتماد به نفس
• حس بلاتکلیفی
• ناتوان در تمرکز کردن

فرد مبتلا به افسردگی ممکن است:

• از خانواده و دوستان نزدیک کناره گیری کند.
• بیرون رفتن را متوقف کند
• فعالیت‌های لذت بخش معمول خود را متوقف کند
• کارها و وظایفش را در محل کار یا مدرسه انجام ندهد
• به الکل و آرام بخش‌ها یا حتی مواد مخدر تکیه کند.

فرد مبتلا به افسردگی ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• همیشه خسته بودن
• احساس بیماری و انرژی نداشتن
• سردردهای مکرر، معده یا دردهای عضلانی
• مشکلات خواب
• از دست دادن یا تغییر اشتها
• کاهش یا افزایش قابل توجه وزن

افسردگی انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• افسردگی شدید
• مالیخولیا
• دیس تایمی
• افسردگی روانی
• افسردگی قبل و بعد از زایمان
• اختلال دو قطبی
• اختلال سیکلوتیمیک
• اختلال عاطفی فصلی (SAD)

تأثیر tdcs بر افسردگی چیست؟

برای درک نحوه عملکرد تحریک الکتریکی مغز و تأثیر tdcs بر افسردگی، ابتدا به زیست شناسی مغز نگاهی بیندازیم.

به‌عنوان‌مثال، قشر جلوی مغز (قسمت جلویی مغز واقع در پشت پیشانی) در برنامه ریزی، تصمیم گیری و تنظیم هیجانات نقش دارد. با این حال، در بیماران مبتلا به افسردگی، فناوری تصویربرداری از مغز، اغلب فعالیت امواج مغزی کندتر از حد طبیعی را در این ناحیه نشان می‌دهد. این بدان معناست که در افسردگی، فعالیت آهسته در قشر جلوی مغز می‌تواند باعث احساس تنبلی، بی انگیزگی و غم کمک شود.

بیشتر پروتکل‌های تحریک جمجمه‌ای برای افسردگی شامل قرار دادن یک الکترود بر روی قشر جلوی مغز چپ برای تحریک یا تقویت فعالیت در این ناحیه است. این نوع درمان مانند ورزش برای مغز شما عمل می‌کند و ممکن است مزایای گسترده‌ای مانند افزایش جریان خون و کاهش التهاب را داشته باشد.

آیا تحریک الکتریکی مغز برای درمان افسردگی مؤثر است؟

اخیراً مطالعات امیدوارکننده بسیاری در مورد تأثیر tdcs بر افسردگی انجام شده است. یک بررسی یا متاآنالیز مطالعه حاضر، اثرات قابل مقایسه‌ای را بین tDCS و داروهای ضد افسردگی برای دوره‌های افسردگی اساسی نشان داد. با این حال، همه مطالعات به یک نتیجه نرسیده‌اند. دلایل زیادی برای این ناهماهنگی وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، هیچ پروتکل استانداردی برای تحریک الکتریکی مغز وجود ندارد و مطالعات ممکن است در تعداد جلسات، قدرت جریان الکتریکی، نوع جریان و غیره متفاوت باشد.

قبل از اینکه بتوانیم به این پاسخ دهیم که تأثیر tdcs بر افسردگی چیست، پزشکان و محققان باید بدانند که چگونه از آن به بهترین شکل استفاده کنند.

دو راه اصلی وجود دارد که می‌توانیم تحریک الکتریکی مغز (tdcs) را بهتر درک کنیم:

1. تعیین کنید که چه نوع تحریک جمجمه‌ای مؤثرتر است. سه نوع تحریک ترانس کرانیال وجود دارد که بر اساس نوع جریان استفاده شده متفاوت است:

• تحریک الکتریکی مغز (tdcs): از جریان ثابتی استفاده می‌کند که در همان جهت بین الکترودها می‌گذرد.
• تحریک جریان متناوب ترانس کرانیال (tacs): از جریانی استفاده می‌کند که بین دو الکترود با فرکانس تعیین‌شده به عقب و جلو می‌رود. این جریان شکل موجی ایجاد می‌کند که می‌تواند عملکرد سالم مغز را تقلید کرده و تشویق کند.
• تحریک صدای تصادفی ترانس کرانیال  (trns): صدای تصادفی جریانی است که با فرکانس و توان تصادفی بین دو الکترود به عقب و جلو می‌رود. برخی از پزشکان و محققان از صدای صورتی برای بهبود پروتکل‌های درمانی استفاده می‌کنند.

بیشتر تحقیقات در این زمینه بر روی tDCS و تأثیر tdcs بر افسردگی متمرکز شده است و به این دلیل که پیاده سازی آن آسان‌تر است. با این حال، برخی از مطالعات نشان می‌دهد که tACS یا صدای تصادفی ممکن است به همان اندازه یا حتی مؤثرتر باشد.

2. تعیین کنید که کدام قسمت از مغز را در طول درمان هدف قرار دهید. همه افرادی که اختلال یکسانی دارند، فعالیت مغزی یکسانی ندارند. به‌عنوان‌مثال، همه افراد مبتلا به افسردگی فعالیت آهسته یکسانی در قشر جلوی مغز ندارند. این بدان معناست که بیماران مختلف ممکن است به پروتکل‌های درمانی متفاوت یا قرار دادن الکترود متفاوتی نیاز داشته باشند.

همان‌طور که ما تکنیک‌های تحریک تحریک الکتریکی مغز را به عنوان یک پروتکل بهبود می‌دهیم، تحقیقات همچنین درک بهتری از این که چگونه این درمان می‌تواند به افرادی که دارای شرایط مبتنی بر مغز هستند کمک کند، را به ما ارائه دهد.

آیا تحریک ترانس کرانیال بی خطر است؟ آیا عوارض جانبی دارد؟

تحریک جمجمه‌ای ملایم‌ترین و ایمن‌ترین شکل تحریک مغزی است که در حال حاضر موجود است. در بررسی بیش از 180000 جلسات درمانی، هیچ عارضه جانبی جدی یا نشانه‌ای از آسیب غیرقابل‌برگشت بافتی در بیماران مشاهده نشد. با توجه به غیر تهاجمی و ایمن بودن این روش، اتحادیه اروپا حتی تحریک الکتریکی مغز را برای استفاده در خانه تأیید کرده است.

اگر عوارض جانبی رخ دهد، معمولاً خفیف بوده و در محل الکترودها و موضعی هستند. شایع‌ترین عوارض جانبی شامل ناراحتی خفیف، خارش یا تحریک پوست در زیر محل الکترود در طول جلسه است و معمولاً پس از برداشتن الکترودها از بین می‌روند. به ندرت، بیماران بلافاصله پس از جلسه سردرد یا خستگی را گزارش می‌کنند. این عوارض جانبی عموماً خفیف و کوتاه مدت بوده و اغلب با تغییر تنظیمات دستگاه tdcs قابل مدیریت می‌باشند.

آیا نتایج درمان با تحریک الکتریکی مغز ماندگار خواهد بود؟

تحریک جمجمه‌ای (tdcs) می‌تواند تغییرات فوری و طولانی مدت در مغز ایجاد کند، درست مانند ورزش برای بدن. در طول یک جلسه، بیماران ممکن است احساس بهبود خلق و خو و احساس آرامش یا تمرکز بیشتری نسبت به قبل کنند. حتی پس از پایان جلسه، مغز ممکن است به لطف نوروپلاستیسیته یا توانایی طبیعی خود برای تغییر، به سیم کشی مجدد و بهبود خود ادامه دهد. بیماران ممکن است بتوانند با جلسات مکرر دستاوردها را تثبیت کنند و پزشکان می‌توانند تغییرات طولانی مدت در مغز را با تکنیک‌های تصویربرداری (مانند fMRI یا qEEG) مشاهده کنند.

در حالی که پتانسیل ایجاد تغییرات پایدار در مغز امیدوارکننده است، تحقیقات کنونی به طور قطعی میزان این تغییرات یا مدت زمان ادامه آنها را بیان نمی‌کنند. نتایج ممکن است بر اساس تعداد جلسات، نوع جریان استفاده شده، قدرت، شدت وضعیت و موارد دیگر متفاوت باشد.

برای چه اختلالات دیگری می‌توان از تحریک الکتریکی مغز (tdcs) استفاده کرد؟

از آنجایی که تحریک ترانس کرانیال می‌تواند اثرات گسترده‌تری در مغز داشته باشد (مثلاً کاهش التهاب، افزایش جریان خون)، ممکن است برای طیف گسترده‌ای از شرایط مبتنی بر مغز مفید باشد، مانند:

• OCD یا وسواس فکری
• بیش فعالی یا  ADHD
• سکته مغزی یا ضربه مغزی
• اختلالات حرکتی
• زوال شناختی
• اختلالات زبانی یا ارتباطی
• پارکینسون
• اضطراب مزمن

با این حال، قبل از اینکه بتوانیم به طور قطعی تعیین کنیم که آیا تحریک الکتریکی مغز برای این شرایط مؤثر است یا خیر، به تحقیقات بسیار بیشتری نیاز داریم.

سخن پایانی

مشاهدات نشان داده‌اند که تحریک الکتریکی مغز برای درمان افسردگی در موارد بسیاری، موفق عمل کرده است. tdcs یا تحریک جمجمه‌ای، روشی نوین است که با القای جریان بسیار ضعیفی از طریق چند الکترود، باعث تحریک الکتریکی مغز شده و عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد. این روش بر روی بسیاری از اختلالات روان‌شناختی تأثیر دارد که یکی از این اختلالات، افسردگی است. تأثیر tdcs بر افسردگی طولانی مدت بوده و می‌تواند علائم این بیماری را بهبود بخشد.

در این مقاله در مورد تأثیر tdcs بر افسردگی، عوارض جانبی tdcs و ماندگاری روش درمانی تحریک الکتریکی مغز صحبت کردیم و امیدواریم مطالب این مقاله برای شما مفید بوده باشد. اگر سؤالی در این زمینه دارید در قسمت نظرات مطرح کرده تا در اولین فرصت پاسخگوی شما عزیزان باشیم.